روش اسمز معکوس در تصفیه آب

زمان مورد نیاز برای مطالعه: 4 دقیقه

روش اسمز معکوس در تصفیه آب

روش اسمز معکوس در تصفیه آب(Reverse Osmosis) یکی از شیوه‌های گسترده جداسازی است، که کاربری‌های مختلفی دارد. شیرین سازی آب دریا، جداسازی مواد آلی و سمی از پساب‌های صنعتی دو مورد مهم استفاده از این تکنولوژی می‌باشد. اسمز معکوس یکی از روش‌های اصلی شیرین سازی آب در کنار روش‌هایی مانند تقطیر، الکترودیالیز، بدون یون‌سازی و… است که در مقیاس‌های آزمایشگاهی؛ شهری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تاریخچه کاربرد روش اسمزی معکوس به سال‌های 1950 بر می‌گردد که آزمایش‌هایی توسط رید و برتون در دانشگاه فلوریدای آمریکا انجام پذیرفت و نخستین غشاء اسمزی معکوس از سلولز استات ساخته شد و در اواخر سال‌های 1960 این پدیده به صورت تجاری مورد استفاده قرار گرفت.

اصول نظری پدیده اسمز معکوس

شناخته پدیده اسمز معکوس نیازمند شناسایی خاصیت اسمزی است. به طور کلی انتقال جرم از یک محیط به محیط دیگر در اثر اختلاف غلظت و یا به عبارت بهتر در اثر اختلاف پتانسیل شیمیایی، به وجود می‌آید. به عنوان مثال ظرف آبی را در نظر بگیرید که یک قطعه بلور نمک طعام به درون آن انداخته می‌شود. در بخشی از ظرف که بلور نمک وجود دارد، غلظت نمک زیاد وغلظت آب ناچیز است و در بخش دیگر ظرف غلظت نمک صفر و غلظت آب بسیار زیاد است. در اثر اختلاف غلظت، ملکول‌های بلور نمک، نفوذ به بخش دیگر را که آب است، آغاز می‌نمایند و از سوی دیگر مولکول‌های آب نیز به بخش بلور نمک نفوذ می‌کند. این عمل تا یکسان شدن غلظت آب و نمک در دو بخش ادامه می‌یابد. چون بعد از آن نیروی محرکه که همان اختلاف غلظتی است بین دو محیط وجود ندارد و به بیان دیگر حالت تعادل برقرار گردیده است.

 

پدیده اسمزی در روش اسمز معکوس در تصفیه آب

خاصیت اسمزی به عبور یک حلال از بخش محلول رقیق به بخش محلول غلظت از درون یک غشاء نیمه تراوا گفته می‌شود. برای تشریح این ویژگی، شکل بالا که نشان دهنده ظرفی شامل دو بخش و یک غشاء می‌باشد، را در نظر بگیرید. آب و یا محلول رقیق آب نمک در یک بخش، محلول غلیظ آب نمک در بخش دیگر و غشایی که تنها به ملکول آب اجازه عبور می‌دهد. غشاء از عبور یون‌های تشکیل دهنده نمک به دلیل بزرگ بودن جلوگیری می‌نماید.

درابتدا سطح مایعات در دو بخش مساوی می‌باشند به دلیل وجود تمایل به یکسان نمودن غلظت‌ها در دو بخش، مولکول‌های آب از بخش محلول رقیق از غشاء عبور نموده و به درون محلول غلیظ نفوذ می‌کند. سطح مایع در بخش غلیظ افزایش می‌یابد. جریان مولکول‌های آب از درون غشاء تا آنجا انجام می‌گیرد که اختلاف سطح مایع ( به عبارتی دیگر اختلاف فشار) در دو بخش مانع حرکت مولکول‌های آب شود. اختلاف فشار در بخش جداشده توسط غشاء که در آن از جریان خالص مولکول‌های آب جلوگیری می‌نماید، را فشار اسمزی می‌نامند. فشار اسمزی سبب ایجاد تعادل در دو بخش می‌شود. حال چنانچه فشاری بیش از فشار اسمزی به بخش محلول غلیظ وارد شود، عکس پدیده اسمزی بروز می‌کند، به عبارت دیگر مولکول‌های آب از بخش محلول غلیظ‌تر به بخش محلول رقیق‌تر جریان می‌یابد. این پدیده را اسمز معکوس می‌نامند.

از پدیده اسمز معکوس برای تصفیه آب و به عبارت کلی‌تر برای فرایند تغلیظ و جداسازی استفاده می‌شود. فشار اسمزی با غلظت املاح موجود در محلول نسبت مستقیم دارد. به عنوان مثال در محلول ابکی نمک طعام افزایش غلظت به مقدار هر میلی‌گرم در لیتر سبب زیاد شدن فشار اسمزی به میزان psi01/0 می‌شود. دقت شود که در اثر عبور مولکول‌های آب از غشاء، غلظت یون‌های محلول پشت غشاء به تدریج افزایش یافته و در نتیجه فشار اسمزی نیز زیاد می‌شود.

 

 

محاسبه فشار اسمزی روش اسمز معکوس در تصفیه آب

 فشار اسمزی ایجاد شده از املاح محلول توسط دو روش محاسبه می‌گردد.

  •  رابطه وانتف: وانتف تابعیت فشار اسمزی را متناسب با غلظت املاح محلول و دمای مطلق محلول بیان نموده است.

    ضریب فشار اسمزی در رابطه وانتف تابع غلظت املاح و دما است. برای محلول 0.1 مولار برخی از نمک‌ها در دمای C° 20 به صورت جدول زیر است.

 

  • روش فاکتور اسمزی (osmosic pressure factor)

فرمول زیر شیوه ساده‌تری  برای محاسبه فشار اسمزی توسط روش فاکتور اسمزی در اختیار می‌گذارد.

با توجه به مقادیر فاکتور اسمزی برای یون‌های مختلف در جدول زیر ، فشار اسمزی محلول محاسبه می‌شود.

 

 

محاسبه شدت جریان حلال عبوری از غشا

شدت جریان حلال عبوری از غشاء تابع تفاوت اختلاف فشار اعمال شده و فشار اسمزی محلول، سطح غشاء و ضریب نفوذ پذیری حلال در غشاء است.

محاسبه جریان عبوری ماده حل شده از غشاء

شدت جریان عبوری ماده حل شده از غشاء تابع اختلاف غلظت جزء حل شونده محلول ورودی به غشاء و محلول خروجی از غشاء، سطح غشاء و ضریب نفوذپذیری ماده حل شونده از غشاء است.

 

5/5 - (1 امتیاز)

مقالات پیشنهادی

ارگانیسم های رشته ای

ارگانیسم های رشته ای ارگانیسم های رشته ای زنجیره ای از سلول های میکروسکوپی است به طوری که در فرآیند لجن فعال تقریبا ۳۰ نوع ارگانیسم رشته ای بافت می شود.  اکثر ارگانیسم های رشته ای معمولا دارای طول ۵۰ تا ۱۰۰۰ میکرومتر هستند و همچنین دارای شکل های مستقیم ، خمیده و مارپیچ می باشند.  […]

راه های جلوگیری از ضربه قوچ

راه های جلوگیری از ضربه قوچ راه های جلوگیری از ضربه قوچ بستگی به شرایط دارد ، به شرایط قابل کنترل و شرایط خارج از کنترل تقسیم بندی می شود. شرایط قابل کنترل آن شرایطـی است که قطع ناگهانی برق وجود ندارد و روشـن و خاموش کـردن پمپ هـا و باز بسته کردن شیرها را می توان کنترل کرد  […]

لاگون بي هوازي

لاگون بي هوازي لاگون بي هوازي براي فاضلاب هايي با غلظت زياد مانند فاضلاب هاي ناشي از پردازش گوشـت اسـتفاده ميشود. زمانهاي ماند حدود 20-50 روز با عمـق لاگـون 5-10 متـر اسـت. طرح كلي يك فرآيند غير انحصاري لاگون بي هوازي سرپوشيده ساده در شكل زیر بخش a نشان داده شده است. و  تصوير كلي يك فرآيند […]

ضربه قوچ

ضربه قوچ ضربه قوچ آب ترجمــه واژه Water Hammering از کتاب استریتر و وایلی (1998) می باشد. ضربه قوچ در زمـانی بـه وجود می آید که در مداري با خطوط لوله طولانی به عللی سرعت سیال بطور ناگهانی تغییر کند موجهـاي فشـاري در شبکه بوجود خواهند آمد. این موجها می توانند فشاري چندین برابـر فشـار کـار سیسـتم را تولیـد […]

مزایا تصفیه بی هوازی

مزایا تصفیه بی هوازی مزایا تصفیه بی هوازی می توان به ملاحظات انرژي، بازده كمتر جرم سلولي، مواد مغـذي مـورد نيـاز كمتر و بارگذاري حجمي بيشتر اشاره کرد که مزابا و معایب اسن سیستم ها در زیر تشریح می شود. فرآيندهاي تصفيه بي هوازي شامل رشد معلق بي هوازي، رشد ثابت بي هوازي با جريان رو به […]

تصفیه فاضلاب صنایع داروسازی و دارویی

تصفیه فاضلاب صنایع داروسازی و دارویی تصفیه فاضلاب صنایع داروسازی و دارویی در حد استانداردهاي محيط زيست، در يك واحد تصفيه فاضلاب وجود ندارد. بنابراين تعدادي از واحدهاي پيش تصفيه از قبيل آشغالگيري، ته نشيني، متعادل سازي و خنثي سازي و همچنين تعدادي واحدهاي تصفيه تكميلي مانند ته نشيني ثانويه، گندزدايي، تغليظ، هضم و دفع […]

اختلاط كامل

اختلاط كامل فرآيند لجن فعال متداول با اختلاط كامل (CMAS) که در شكل زیر نشان داده شـده اسـت، از یک بخش ته نشینی اولیه یا متعادل ساز و یک بخش ته نشینی ثانویه و یک بخش هوادهی مطابق شکل زیر تشکیل شده است. پـساب خروجي تانك ته نشيني اوليه و لجن فعال برگشتي معمولاً از چند نقطه وارد […]

متعادل سازی در تصفیه فاضلاب

متعادل سازی در تصفیه فاضلاب منظور از متعادل سازی در تصفیه فاضلاب ، کنترل یا به حداقل رساندن نوسانات مشخص فاضلاب می باشد تا شرایط بهینه برای شرایط بهینه برای فرآیند های بعدی تصفیه به وجود آید. یکی از پیش تصفیه فاضلاب متعادل سازی می باشد که اندازه و نوع حوض متعادل سازی همراه با […]

طراحی ایستگاه پمپاژ آب

طراحی ایستگاه پمپاژ آب در طراحی ایستگاه پمپاژ آب باید این پارامتر را لحاظ کرد که این ایستگاه ها به دو نوع ايستگاه با چاه خشك و ايستگاه با چاه تر تقسيم بندي مي شوند. در شكل زیر وضعيت ایستگاه پمپاژ آب با چاه خشك و تر نشان داده شده است. معمولا انتخاب نوع ایستگاه پمپاژ آب به […]

تصفیه پساب به روش تبادل یونی

تصفیه پساب به روش تبادل یونی تصفیه پساب به روش تبادل یونی يك فرايند جذب است. از این فرآیند برای تصفیه پساب های صنعتی مانند آبکاری استفاده می شود.  اين فرايند يك پديده سطحي است كه در تبادل يون شركت مي كند. بدين صورت كه، يك يون كه توسط نيروهاي الكترواستاتيك روي سطح مواد قرار […]

نظرات کاربران

ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • مجموع دیدگاهها: 0
  • در انتظار بررسی: 0
  • انتشار یافته: 0

هنوز دیدگاهی ثبت نشده است.

سوالی دارید؟ منتظر تماس شما هستیم

برای دریافت مشاورۀ رایگان، همین حالا با کارشناسان ما تماس بگیرید