کنترل بو در شبکه فاضلاب

کنترل بو در شبکه فاضلاب از عوامل آزار دهنده محیطی می باشد. بوي نامطبوع و خوردگی در شبکه هاي فاضلاب، پدیده هایی هستند که عمدتا ناشی از تشکیل گاز سـولفید هیـدروژن میباشند.  این گاز در شرایط بی هوازي از کاهش یون سولفات توسط باکتريهايِ ویژه اي ایجاد میشـود کـه اکسـیژن را از یونها جدا نموده و صرف تجزیه مواد آلیِ موجود در فاضلاب مینمایند. مهمتـرین عوامـل مـوثر در تشـکیل گـاز مـذکور عبارتند از:

• قطر فاضلاب رو
• دماي فاضلاب
• شدت بار آلودگی
• سرعت جریان
•  pHفاضلاب

روش پیشنهادي براي کنترل و اصلاح طراحی شبکه هاي فاضلاب در خصوص مشکل تولید و انتشار بو، مشتمل بر سـه گام اساسی است:

• تخمین پتانسیل تشکیل گاز سولفید هیدروژن در فاضلاب روها
• تعیین محلهاي خروج و انتشار ایـن گـاز
•  نهایتا اتخاذ تصمیمات و اقدامات اصلاحی در مناطقی که هم پتانسیل تولیـد گـاز بالاسـت و هـم احتمـال خـروج آن از
  شبکه وجود دارد.

کنترل بو در شبکه فاضلاب و تشکیل گاز سولفید هیدروژن

با استفاده از رابطه زیر میتوان احتمال تشکیل گاز سـولفید هیـدروژن در فاضـلاب روهاي بـا قطـر کوچـکتـر از 600 میلیمتر را مورد بررسی قرارداد. توصیه میشود مقدار این رابطه در موقعیت هایی کـه احتمـال خـروج و انتشار بو از شبکه وجود دارد، محاسبه گردد تا در صـورت نیاز، اقدامات اصلاحی در بخش طراحی صورت پذیرد.

• Z : پارامتر معرف احتمال تولید گاز سولفید هیدروژن
• BOD5 : اکسیژن بیولوژیکی مورد نیاز (معمولا بین 200تا 300براي فاضلاب شهري (گرم اکسیژن بر مترمکعب)
• T : میانگین دماي فاضلاب در گرمترین فصل سال (معمولا بین 20تا 25درجه) درجه سانتیگراد
• S : شیب لوله برحسب درصد
• Q : متوسط آبدهی جریان فاضلاب (لیتر بر ثانیه)
• P : پیرامون خیس(متر)
• b : عرض سطح جریان (متر)در لوله هاي تمام پر، این پارامتر 0.01 متر فرض میشود.

جدول زیر احتمال تولید گاز سولفید هیدروژن بر حسب مقـادیر مختلـف Z را نشـان مـی دهـد؛ چنانچـه احتمـال تشکیل گاز زیاد یا قطعی باشد، ضروري است نسبت به اصلاح طراحی آن فاضلابرو اقدام گردد.

علت اصلی خروج گاز سولفید هیدروژن از شبکه فاضلاب و عدم کنترل بو در شبکه فاضلاب انتشار بـو، فشـرده شـدنِ هـواي موجـود در فضـاي بـالاي فاضلاب روها د ر یکی از موقعیتهاي زیر میباشد :

• بالا بودنِ نسبیِ ارتفاع سطح جریان نسبت به قطر فاضلابرو (d/D)
•  کمتري بودنِ قطر فاضلابروي پاییندست نسبت به فاضلابروي بالادست.
•  وجود سیفون وارون در شبکه.
•  وجود شیب شکن 2یا پرش هیدرولیکی در سیستم و ایجاد اغتشاش در جریان.
•  کاهش ناگهانی شیب در دو فاضلابروي متوالی.
•  تلاقی دو فاضلابرو با زاویه نامناسب (که در جریان ایجاد آشفتگی مینماید.)

اقدامات لازم کنترل بو در شبکه فاضلاب

زمانیکه احتمال تشکیل گاز سولفید هیدروژن در محل یک فاضلابرو بالا باشد، یا پیشبینی شود که غلظت ایـن گـاز در یک فاضلابرو فراتر از حد مجاز خواهد رفت، لازم است اقدامات اصلاحی ذیل مد نظر قرار گیرند :

•  پیشگیري از تشکیل رسوب در آن فاضلابرو از طریق تامین سـرعت شستشـو و رعایـت ضـوابط شـیب حـداقل جلوگیري از سپتیک شدن جریان در آن فاضـلابرو در شـرایط اضـافه بـار هیـدرولیکی (سـورچارج،) از طریـق کاهش زمان ماند که ترجیحا کمتري از 4ساعت بوده و تحت هیچ شرایطی از 8ساعت تجاوز ننماید.
• عدم استفاده از لوله هاي آسیب پذیر در برابر خوردگی براي آن فاضلابرو (به خصوص لوله هاي بتنی فاقد پوشش).
•  کسب اطمینان از عدم وجود شرایط مذکور که سبب انتشـار گازهـاي ایجـاد شـده مـیگردنـد و تغییر طرح به منظـور احتـراز از ایجـاد آن.