انواع لوله آب

انواع لوله آب به انواع لوله های چدنی، لوله فولادی ، لوله های PVC ، لوله های آزبست-سیمان ، لوله های تحت فشار بتن مسلح نقسیم بندی می شوند که هر کدام کاربردی و مشخصات خاصی دارد که با توجه به شرایط فنی تعیین می گردد. لوله های چدنی از آلیاژهای آهن ساخته می شوند. تا قبل از دو دهه ی گذشته، اکثر لوله ها و متعلقات چدنی از جنس چدن خاکستری، ماده ای شکننده با ضعف در کشش، ساخته می شدند.اما هم اکنون اکثر لوله های چدنی از نوع چدن نشکن، ماده ای با ویژگی های فولاد، ساخته می شوند.

انواع لوله آب فولادی از نظر ساخت به دو گروه تقسیم می شوند:

• لوله های کارخانه ای
• لوله های ساخته شده.

لوله کارخانه ای به لوله ای گفته می شود که در کارخانه فولاد سازی تولید شود و این لوله می تواند بدون درز باشد و یا درز مستقیم یا مارپیچی توسط جوش لب به لب کوره ای، جوش با مقاومت الکتریکی یا جوش ذوبی داشته باشد. لوله های ساخته شده فولادی از صفحات فولادی ساخته می شوند و دارای درز مستقیم یا مارپیچی توسط جوش ذوبی هستند. لوله های فولادی ممکن است با آلیاژهای متفاوت فولاد و با مقاومت های وادادگی و کشش نهایی مختلف ساخته شوند. بنابراین فشار کار داخلی این لوله ها به نوع آلیاژ، قطر و ضخامت جداره آن ها بستگی دارد.

لوله PVC پرمصرف ترین لوله پلاستیکی در صنعت آب و فاضلاب در دنیاست. انواع دیگر لوله های پلاستیکی عبارتند از: اکریلونیتریل- بوتادین – استیرن (ABS) ، پلی وینیل کلراید کلردار (CPVC)، پلی پروپیلن(PP) ، پلی اتیلن (PE)، پلی وینیلیدن فلوراید (PVDF) و پلاستیک مسلح به الیاف شیشه (FRP). اکثر این لوله ها برای انتقال مواد شیمیایی مایع بکار می روند، اما در شرایط خاص برای آب و فاضلاب یا لجن نیز استفاده می شوند. برای آگاهی بیشتر از خواص این لوله ها و نیز چگونگی اتصالات و متعلقات آن ها، ضمن مراجعه به مراجع مربوطه، بهتر است با سازندگان آن ها نیز مشورت شود.

لوله های آزبست-سیمان از مخلوطی از سیمان و الیاف آزبست ساخته می شوند و تاکنون از لوله های پرمصرف دنیا در آبرسانی شهری بوده اند. در سال های اخیر، در مورد مخاطرات بهداشتی آزبست بحث های زیادی به عمل آمده است، بطوریکه گروهی از متخصصان، مصرف این لوله ها را به دلیل پتانسیل مخاطرات بهداشتی آن ها توصیه نمی کنند و برعکس گروهی نیز ادعا می کنند که این لوله ها باعث افزایش آزبست در آب نمی شوند. بهرحال برای پایان دادن به این مجادله، تحقیقات بیشتری می باید در مورد مخاطرات بهداشتی احتمالی لوله های آزبست-سیمان صورت گیرد. تاکنون مطالعات انجام شده هیچ گونه بیماری را که مرتبط به انتقال آب توسط این لوله ها باشد، نشان نداده اند ولیکن ترس از مخاطرات احتمالی آن ها همچنان باقیست.

لوله های تحت فشار بتن مسلح را می توان با ترکیبی از: بتن و یک استوانه فولادی و شبکه های آرماتور، بتن و فقط یک یا چند شبکه آرماتور یا آرماتور مارپیچی و بتن پیش تنیده ساخت. در ساخت این لوله ها، فشار داخلی (ازجمله ضربه قوچ) و بارهای خارجی باید بطور دقیق مورد تحلیل قرار گیرند و اطمینان حاصل شود که کرنش کششی در پوسته خارجی بتن به اندازه کافی کم باشد تا ترک اصلا بوجود نیاید و یا در صورت بوجود آمدن، در شرایط بدترین ترکیب بارگذاری داخلی و خارجی، به طرف آرماتور نفوذ نکند. مجددا تاکید می شود که مشکل، مقاومت لوله نیست بلکه نگرانی از بابت کرنش کششی در خارجی ترین لایه بتن است.

اتصالات لوله ها

اتصال بین دو بازه لوله بدون رابط و یا با رابط صورت می گیرد. رابط قطعه مجزایی است که برای اتصال دو لوله بکار می رود، مثل رابط بوش. چون لوله های مدفون از تمام جهات محبوس هستند، اتصالات آن ها باید تا حدی انعطاف پذیر باشند تا نشست های جزئی زمین را تحمل کنند. متداول ترین اتصال ها برای انواع لوله آب چدنی و فولادی نمایان، رابط بوش و اتصال فلانجی است.

متعلقات لوله ها

فهرست جامعی از متعلقات چدنی استاندارد که یکی از انواع لوله آب است وجود دارد. برای نامگذاری هر قطعه از متعلقات در ابتدا اندازه بازشدگی ها و سپس زاویه انحراف آن ذکر می شود. بطور مثال یک زانویی 90 درجه برای لوله به قطر mm 250، زانویی 250 میلیمتر 90 درجه نامیده می شود. برای نامگذاری کاهنده، سه راهی کاهنده یا چهارراهی کاهنده در ابتدا بزرگترین قطر و سپس دیگر قطرها ذکر می شوند. بنابراین سه راهی با خروجی کاهنده نشان داده شده در شکل را سه راهی mm250× mm200× mm 250 می نامند.