راه های جلوگیری از ضربه قوچ

راه های جلوگیری از ضربه قوچ بستگی به شرایط دارد ، به شرایط قابل کنترل و شرایط خارج از کنترل تقسیم بندی می شود. شرایط قابل کنترل آن شرایطـی است که قطع ناگهانی برق وجود ندارد و روشـن و خاموش کـردن پمپ هـا و باز بسته کردن شیرها را می توان کنترل کرد  و  آن شرایطـی است که قطع ناگهانی برق وجود ندارد و روشـن و خاموش کـردن پمپ ها و بـاز بسـته کردن شیرها را می توان کنترل کرد. 

شرایط قابل کنترل ، درست است که بیشترین خطرات در شرایط خـارج از کنترل را بوجـود می آیـد ولـی چنانکه تمهیـدات لازم اتخــاذ نشـود شرایط قابل کنـترل نیز مانـند شرایـط خارج از کنترل می توانـد خطـرناک باشد. بطور مثال خاموش کردن عــمدی و ناگهـانی یک پمپ هیـچ فرقی با خاموش شدن ناگهانی پمپ به علت قطع برق ندارد با این تفـاوت که خاموش شدن ناگهانی پمپها به علت قطع برق ممکن اسـت هر از چند گاهی یک بار و بصورت اتفاقی پیش می آید ولــی خاموش کردن و روشن کردنپمپ ها موردی است که ممکن است هر روز و یا هر چند ساعت بارها نیاز باشد. لذا استفاده از وسایـل لازم بـرای جلـوگیری از تغییرات ناگهـانی سرعت آب کاملاً ضروری و شرط اول بوده و اسـتفاده کردن از شیرهای یکطرفه با سرعت بسته شدن زیـاد کاملاَ ضروری است. 

تجهیزات راه های جلوگیری از ضربه قوچ

شیرهای یکطرفه شاید از نظر سهولت مکانیزم عملکرد از سایر شیرها ساده تر باشند ولی باید در نظر گرفته شود که انتخـابنوع نادرسـت این شیرها بزرگتـرین مشکلات را در سیسـتم های پمـپاژ بوجود می آورد. اصولاً در انتخاب شیرهای یک طرفـه در سیستم های پمپاژ به هیچ عنوان نباید قیمت شیر را ملاک انتخاب قرار داد.(موضوعی که متأسفانه بسیار رایج است).

در شیر یکطرفه ای که نمی توانند سریع بسته شوند پدیده ای بنام کوبیده شدن دیسک شیر یکطرفـه بـه نشیمن آببندیکننده به وجود می آید که با ضربه و صدای بسیار شدیدی همراه است که اکثراً باعث شکسته شدن شیر یکطرفه و آسیــب دیدن سایر تجهیـزات می شود و خود باعث تشدید ضربت قوچی می شود. 

 بایـد در نظـر گرفـت کـه پدیـده Slamming effectجزو اجتناب ناپذیر از ضربت قوچی نیست و با انتخاب نوع صحیح شیر یکطرفه می توان از آن جلـوگیری کرد ولی این پدیده در صورت بوجود آمدن، ضربت قوچی را تشدید می کند. برای جلوگیری از این پدیده دو راه وجود دارد :

• استفاده از شیر یک طرفه ترمزدار که بسته شدن دیسک شیر یک طرفه را آهسته می کند و از کوبیـده شـدن دیسـکشیر جلوگیری می کند، این روش در سیستم های پمپاژ معمولاً قابل استفاده نیست چون آهسته بسته شدن شیر باعث می شود.که جریان معکوس از پمپ عبور بکند و پمپ به صورت توربین عمل کند که کار بسیار خطرناکی اسـت و ضـمناً عبـور جریـان معکوس از شیر یکطرفه نیروهای بسیار زیادی به سیستم ترمز وارد می کند که می تواند باعث تخریب ترمز شیر بشود.
  
• استفاده از شیرهای یکطرفه ای که سریع بسته می شوند. برای بستن سریع شیرهای یکطرفه باید نیرویی به غیر از آنچـه که جریان آب وارد می کند، به دیسک شیر در جهت بسته شدن وارد کرد. در شیرهای یکطرفه لولایی و شیرهای یکطرفه مدل پروانه ای می توان با اضافه کردن اهرم و وزنه به محور شیر در خارج از بدنه شیر این کار را انجـام داد ولـی ایــن کــار نیـز نمی تواند شـیرهای یکطرفه را به مقـداری که نیاز اسـت سریـع ببندد، یا می توان از شیـرهای یکطرفه فنردار سوپاپی اسـتفاده کرد که نتایج بسیار بهتری نسبت به انواع قبلی دارند. 

از نظر محاسباتی ثابت خواهیم کرد که شیرهای یک طرفه سوپاپی فنردار زمان بسته شدنی معادل 3.8 تا 5برابر سریعتر ازشیر های یک طرفه مدل پروانه ای و لولایی دارندومی توانند قبل از انعکاس موج فشار از انتهای سیستم بسته شوند و از ایجادشدن پدیده Slamming effect جلوگیری کنند.