انواع مخازن آب

انواع مخازن آب از نظر موقعیت نسبت به سطح زمین به دو دسته تقسیم می شوند: (1)” مخزن زمینی” که در روی زمین بصورت مدفون یا نیمه مدفون ساخته می شود و (2) “مخزن پایه دار” یا “هوایی” که در روی پایه قرار می گیرد. مخازن توزیع از نظر موقعیت نسبت به سطح منطقه مصرف کنندگان بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

1. مخزن سطحی که اختلاف ارتفاع چندانی با سطح منطقه مصرف کنندگان ندارد و معمولا در سطح زمین مستقر می شود.
2. مخزن مرتفع که بالاتر از سطح منطقه مصرف کنندگان قرار می گیرد. در مخازن مرتفع، اختلاف ارتفاع لازم بین مخزن و سطح منطقه مصرف کنندگان توسط پایه های بتنی یا فلزی (بصورت مخزن پایه دار یا هوایی) و یا تپه ماهورهای داخل و اطراف شهر (بصورت مخزن زمینی) تامین می شود.

انواع-مخازن-آب

مخازن از لحاظ شکل هندسی معمولا به دو طبقه مخازن استوانه ای و مخازن مکعب مستطیلی تقسیم می شوند. از لحاظ برنامه ریزی بهره برداری، مخازن بصورت دوقلو ساخته می شوند. بعنوان مثال، بجای ساخت یک مخزن 6000 متر مکعبی، دو مخزن 3000 متر مکعبی در کنار هم و یا چسبیده به یکدیگر ساخته می شود.

تغذیه و برداشت آب از هر مخزن ممکن است با دو لوله ی مجزا و یا یک لوله ی مشترک صورت پذیرد. در شرایطی که تغذیه و برداشت آب توسط یک لوله انجام گیرد، مخزن را “شناور روی سیستم” می نامند. مخزنی که ارتفاع (بلندی) آن از قطرش بیشتر باشد، “لوله ی قائم” نامیده می شود.

وقتی که شبکه ی توزیع ، آب را با نیروی ثقلی از مخازن توزیع دریافت کند، “شبکه ثقلی” نامیده می شود. بنابراین، هر شبکه ی ثقلی باید مجهز به مخازن مرتفع باشد تا آب بتواند بطور ثقلی در شبکه جریان یابد. برای برقراری جریان آب در شبکه ای که مجهز به  مخزن مرتفع نیست از پمپ استفاده می شود و این نوع شبکه را “شبکه پمپاژ شده” می نامند. شبکه ای که برای جریان آب در آن از مخزن مرتفع و پمپاژ تواما استفاده شود، “شبکه ثقلی-پمپاژ شده” نامیده می شود.

مخازن توزیع برای اهداف مختلفی در شبکه های توزیع طراحی و اجرا می شوند که این اهداف عبارتند از:

• بمنظور ذخیره سازی آب

(الف) ذخیره آتش نشانی: دسترسی فوری به مقدار زیاد آب برای آتش نشانی، ایمنی جامعه را افزایش داده و موجب کاهش نرخ بیمه آتش سوزی می شود.

(ب) ذخیره متعادل سازی: پمپ ها و تصفیه خانه ها معمولا یکنواخت بهره برداری می شوند و لذا دبی خروجی آن ها تقریبا ثابت است، در صورتیکه مصرف در شبکه های توزیع تحت تاثیر نوسانات لحظه ای قرار دارد. “ذخیره متعادل سازی” در مواقع کم بودن مصرف در شبکه، مازاد آب را ذخیره و در مواقع زیاد بودن مصرف، مازاد نیاز را تامین می کند.

(ج) ذخیره اضطراری : ذخیره کافی آب در سیستم، تامین آب شبکه را در مواقع قطع انتتقال آب از منبع تضمین می کند.

• بمنظور تامین فشار

(الف) متعادل سازی فشار در سیستم توزیع: استقرار مخازن مرتفع در نقاط پر مصرف، منجر به کاهش نوسان های فشار ناشی از نوسان های مصرف می شود.

(ب) افزایش فشار در نقاط دور دست: استقرار مخازن توزیع در نقاط دور از ایستگاه های پمپاژ یا خطوط اصلی به اصلاح فشار شبکه در آن مناطق منجر می شود. چنین اصلاحی را می توان با پمپ های تقویتی نیز انجام داد.

(ج) متعادل سازی هد روی پمپ: استقرار مخزن مرتفع نزدیک به ایستگاه های پمپاژ منجر به یکنواخت تر شدن پمپاژ می شود و انتخاب پمپ ها و بهره برداری از آن ها را در بالاترین کارایی میسر می سازد.