مکان یابی تصفیه خانه

مکان یابی تصفیه خانه و  جانمايي واحدهاي مختلف از جمله مواردي است كه بيشتر با توجه به تجربه طراح و بر اساس موقعيت خاص تصفيه خانه و شرايط محل مورد نظر، انجام مي شود. ولي، يك سري نكات كلي وجود دارند كه لازم است مورد توجه قرار گيرد. البته مواردي كه از نظر هيدروليكي تأثيرگذار هستند، بيشتر مورد توجه قرار مي گيرد. البته کیفیت پساب هم باید در طراحی لحاظ شود. مکان یابی تصفیه خانه تحت تاثیر عوامل زیر می باشد.

• محل مناسب : معمولاً انتخاب محل تصفيه خانه فاضلاب بر مبناي محل خروج نهائي شبكه جمع آوري فاضلاب و شيبزمين انجام مي شود. همچنين عواملي ديگر چون جهت وزش باد، نوع فرآيند تصفيه، محل دفع، شرايط محيطي،  قيمت زمين و قوانين زيست محيطي در زمينه دفع پساب نيز بر اين انتخاب تاثير مي گذارند كه در ادامه اين موارد
  بررسي مي شود.
  
• توپوگرافي : توپوگرافي محل يكي از متغيرهاي مهم در انتخاب محل و مکان یابی تصفیه خانه مي باشد، زيرا عاملي كه بيش از همه، وضعيت واحدها را نسبت به يكديگر مشخص مي كند، پستي و بلندي محل است. در زمين هايي كه در شيب ملايم (كمتر از ده درصد) قرار دارند، نيروي ثقلي ارتباط و حركت جريان بين واحدها را بدون نياز به انرژي اضافه انجام مي دهد. همچنين ميزان خاكبرداري و خاكريزي در چنين موقعيت هائي براي ايجاد شيب لازم به حداقل ممكن مي رسد. به علاوه، يكي از مزيت هاي تصفيه خانه هايي كه در زمينهاي شيب دار ساخته مي شوند، سهولت انتقال لجن به ماشين هاي لجن كش بدون نياز به عمليات تلمبه زني مي باشد.
• كاربري و ارزش زمين : در انتخاب محل تصفيه خانه بايد به كاربري فعلي يا آينده اراضي توجه شود. در بعضي موارد ممكن است كاربري فعلي يا پيش بيني شده اراضي مورد نظر، متناسب با ايجاد تصفيه خانه فاضلاب نباشد و نتوان اين كاربري را تغيير داد. در اين صورت بايد محل ديگري را براي احداث تصفيه خانه در نظر گرفت. علاوه بر اين، كاربري اراضي مجاور محلي كه براي تصفيه خانه فاضلاب انتخاب شده، ممكن است از نوعي باشد كه در انتخاب فرآيند اثر بگذارد. مثلاً اگر كاربريز مينهاي مجاور تصفيه خانه ، مسكوني باشد، دراين صورت نمي توان براي تصفيه از بركه تثبيت استفاده كرد و ًاجبارا بايد محل مناسب ديگري براي تصفيه خانه انتخاب و يا اينكه فرآيند تصفيه را عوض كرد. همچنين مسئله اقتصادي و
  ارزش زمين در بسياري از موارد م يتواند تعيين كننده باشد. اين موضوع بايد در توسعه تصفيه خانه نيز مد نظر قرارگيرد.
• جنس خاك و شرايط پي : براي مکان یابی تصفیه خانه ، انجام مطالعات زمين شناسي و مكانيك خاك لازم مي باشد كه در اين مطالعات بايد ظرفيت باربري خاك، سطح آب زير زميني و وضعيت نشست خاك و ديگر مطالعات لازم انجام گيرد
• راههاي دسترسي : راه هاي دسترسي در مکان یابی تصفیه خانه مؤثر مي باشد. راههاي دسترسي جهت انتقال تجهيزات لازم به تصفيه خانه و مصالح مورد نياز، لازم مي باشد. بعلاوه، در مواقع تعميرات و يا تعويض دستگاه ها، بعضاً استفاده از ليفت تراك، جرثقيل و خودرو ضروري است. از اينرو راه هاي دسترسي به واحدهاي مختلف بايد در جانمايي ديده شود.
• منابع توليد كننده بو : فرآيندهايي كه توليد كننده بو مي باشند بايد حتي الامكان به نحوي جانمايي شوند كه تحت تاثير بادهاي غالب آزار و اذيتي براي ساكنان اطراف و كاركنان تصفيه خانه ايجاد نكنند. در نظر گرفتن فضاهاي لازم براي درختكاري و استفاده از درختان مناسب در رديف هاي متعدد در جذب و جلوگيري از انتقال بو مي تواند موثر باشد.
• منابع توليد كننده صدا:  كنترل منابع توليد كننده صدا بايد به نحوي انجام شود كه حداقل مزاحمت را براي كاركنان و ساكنين اطراف تصفيه خانه بوجود آورد. براي جلوگيري و اطمينان از كنترل آلودگي صوتي مي توان از موانع انتشار صوت در اين واحدها استفاده كرد. دمنده هاي هوا از جمله دستگاه هاي توليد كننده صدا هستند كه معمولاً آنها را در فضاي بسته قرار دهند.
• آساني تمليك و خريد زمين : معمولاً زمينهاي اطراف شهر داراي مالكين مشخص بوده و بدليل مناسب بودن براي توسعه شهر و يا كارگاه هاي صنعتي از قيمت بالايي برخوردار هستند. قيمت زمين متناسب با دوري از مرز شهر كاهش مي يابد و خريد آنها نيز ساده تر خواهد بود. بعلاوه معضل بو نيز با دوري از شهر كاهش يابد. در مقابل اين مزايا بايد افزايش مخارج لوله گذاري از خروجي شهر يا تصفيه نيز مورد توجه قرار گيرد.
• محدوديت هاي خاص :محدوديت هاي خاصي كه توسط سازمانهاي مختلف نظير سازمانهاي حفاظت از محيط زيست و يا وزارت نيرو وضع مي شود نيز بايد در نظر گرفته شود. در بعضي از روش هاي تصفيه نظير استخرهاي تثبيت بايد حداقل فاصله تصفيه خانه از مناطق مسكوني در نظر گرفته شود. همچنين فواصل حداقلي بين تصفيه خانه فاضلاب و منابع تامين آب شرب بايد رعايت گردد.
• دفع پساب تصفيه شده : در خروجي تصفيه خانه بايد امكان تخليه سريع پساب تصفيه شده به منابع پذيرنده نظير رودخانه هاي طبيعي، درياچه ها و آبهاي زيرزميني، فراهم گردد. همچنين در صورتي كه استفاده مجدد از پساب مورد نظر باشد بايد اين امر نيز در انتخاب محل در نظر گرفته شود.
• كانال كنارگذر : در مکان یابی تصفیه خانه از آنجا كه به هر علت ممكن است فاضلاب ورودي به طور كامل و يا بخشي از آن بدون هيچگونه عمل فرآيند و تصفيها ز مدار خارج گردد، لذا دفع فاضلاب اضافه از طريق كانال كنارگذر ميسر مي شود كه بايد در انتخاب محل تصفيه مدنظر قرار گيرد.
• محفوظ بودن در مقابل سيل و طغيان رودخانه :  در مکان یابی تصفیه خانه از آنجا كه به هر علت ممكن است فاضلاب ورودي به طور كامل و يا بخشي از آن بدون هيچگونه عمل فرآيند و تصفيه از مدار خارج گردد، لذا دفع فاضلاب اضافه از طريق كانال كنارگذر ميسر مي شود كه بايد در انتخاب محل تصفيه مدنظر قرار گيرد.

طرح جمع آوري و تصفيه فاضلاب يك فعاليت عمراني زيست محيطي است كه هدف اصلي آن دفع صحيح و بهداشتي فاضلاب هاي توليدي توسط جوامع شهري،صنعتي و … مي باشد. در زمان هاي گذشته بشر ساده ترين راه دفع فاضلاب يعني تخليه درون منابع آبي را انتخابنموده كه در نتيجه اين فعاليت حجم وسيعي از آلودگي ايجاد شده است. امروزه احداث تصفيه خانه فاضلاب باعثمرتفع شدن بخشي از اين مشكلات شده است. ليكن فعاليت زيست محيطي جمع آوري و تصفيه فاضلاب نيز درصورتي كه بدون در نظر گرفتن كليه پارامترهاي زيست محيطي صورت پذيرد ممكن است منجر به بروز مشكلاتزيست محيطي در منطقه گردد. به طور مثال محل و فرآيند تصفيه فاضلاب بايد به گونه اي انتخاب شود كه مضاف بركاهش و از بين بردن آلودگي منابع آبي از انتشار بوي نامطبوع، تأثير نامناسب بر حيات وحش گياهي و جانوري، ايجادبيماري هاي عفوني و غيره جلوگيري شود