استاندارد کلر آب آشامیدنی

استاندارد کلر آب آشامیدنی بر اساس استاندارد شماره 1053 سازمان استاندارد مقدار 0.5 تا 0.6 میلی گرم برلیتر می باشد. همواره برای گندزدایی آب آشامیدنی از روش هایی استفاده می شود که مهم ترین آن کلرزنی می باشد. کلر زنی برای بهبود سلامت میکروبی آب، کنترل رشد میکرو ارگانیسم ها و جلوگیری از رشد دوباره موجودات آب انجام می گیرد. کلر یک نوع گند زدا به حساب می آید. مواد گندزدا موادی هستند که به آب طی مراحل تصفیه مخصوصا برای مصارف آشامیدنی اضافه می شوند تا از رشد میکروب ها در آب جلو گیری شود. کلر زنی می تواند به خاطر سمیت این عنصر بسیار برای سلامت انسان مخاطره آمیز باشد اما از آنجا که نیافزودن کلر به آب می تواند بسیار خطرناک تر باشد، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که پیامد های این کار بسیار کمتر از مزایای آن است و بهتر است این کار انجام شود.

تحقیقات نشان داده است که احتمال مبتلا شدن به سرطان در اثر تماس با آب کلر دار در استخر ها 25 و در آب آشامیدنی 6 در میلیون است.

برای کلر زنی آب معمولا از هیپوکلرواسید استفاده می کنند که آنرا با استفاده از نمک کلسیم هیپوکلریت به دست می آورند. این نمک درون آب به یون هیپوکلرو تبدیل می شود. در طی فرایند کلر زنی باید اسیدیته آب کنترل شود، پی اچ بسیار اسیدی باعث باعث خوردگی مواد می شود و مزیت پی اچ قلیایی این است که در آب استخر از تبدیل آمونیاک به کلر آمین ها که برای سلامت چشم مضر هستند جلوگیری می شود. برای اینکه پی اچ آب طوری تنظیم شود که تعادل به سمت تولید اسید هیپوکلریت برود که خاصیت گندزدایی بیشتری دارد از موادی همچون سدیم بی سولفات یا کربنات سدیم و … استفاده می شود.

یکی از مشکلاتی که در فرایند کلر زنی وجود دارد تولید کلرید های آلی است که موادی به شدت سمی و مخاطره آمیز هستند. برای مثال کلرید های واکنش داده شده با ترکیبات فنلی سمی با بوی بد و زننده می باشند. یکی دیگر از مواد سمی و خطرناک کلروفرم می باشد که توسط وتکنش کلر با هیپوکلرواسید با ماده آلی حل شده در آب تولید می گردد کلروفرم یک هیدروکربن بسیار خطرناک است که حتی تماس آن با پوست می تواند خطرات زیان باری را به همراه داشته باشد. وجود کلوفرم در آب می تواند باعث بیهوشی، فلج دستگاه تنفسی و مرگ شود. برای جلوگیری از این خطر از موادی که کلروفرم تولید نمیکنند استفاده می شود مانند دی اکسید کلر.

اشکال مختلف کلر که برای کلر زنی آب آشامیدنی استفاده می شوند عبارتند از:

• گازکلر Cl2
• کلرامین NH2 Cl و NHCl2 ،
• پرکلرین High Test Hypochlorit) H.T.H)
•  دی اکسید کلر Clo2

در انتخاب گندزدا های مختلف کلر اولین گزینه است زیرا در دسترس و ارزان است و استفاده از آن بسیار راحت است. یکی دیگر از ترکیباتی که به  عنوان گندزدا به آب اضافه می شود، ترکیبات آمونیاکی کلر است اما مکانیسم عملکرد آن آهسته تر از کلر است. از دیگر ترکیبات کلر داری که طی فرایند گندزدایی به آب اضافه می شوند می توان به پرکلرین یا H.T.H یا هیپوکلریت اشاره کرد که درصد زیادی کلر دارد و در تصفیه آب برای مصارف آشامیدنی به کار می رود. پرکلرین به صورت پودر سفید رنگی توسط کارخانه های مختلف تهیه مواد آزمایشگاهی به فروش می رسد. از دیگر مواد مورد استفاده در فرایند کلر زنی محلول هیپوکلریت سدیم است که می تواند مورد استفاده قرار گیرد. با وجود اینکه خطرات احتمالی بسیاری در پی فرایند های کلر زنی ممکن است به وجود بیاید هنوز هم از کلر به عنوان گندزدای آب استفاده می شود.

کلرید در آب پایدار است زیرا معمولا روی یون های کلرید واکنش هایی مانند اکسایش-کاهش، جذب و تبدیل زیستی صورت نمی گیرد. در گذشته به دلیل پایدار بودن کلرید ها در آب از سدیم کلرید به عنوان ردیاب استفاده می شد اما امروزه از مواد رنگ زا و پرتو زا استفاده می شود. استاندارد غلظت یون کلرید در آب های شیرین آلوده نشده معمولا کمتر از 10 mg/l است. افزایش غلظت کلرید می تواند نشانه آلودگی و بیماری زا بودن باشد. با توجه به اینکه محتوای زیاد کلرید در آب باعث خوردگی سازه ها و لوله های فلزی می شود و برای بسیاری از گونه های گیاهی مضر است ، معمولا توصیه می شود که غلظت کلرید در آب شهری کمتر از 250 mg/l ، در آبیاری گیاهان کمتر از 100  mg/l ،و در مصارف صنعتی کمتر از 50 mg/l  باشد.

از روش های تعیین غلظت کلرید در آب آشامیدنی می توان به تیتر سنجی به روش آرژانتومتری، تیتر سنجی با مرکیوریک نیترات، پتانسیل سنجی، فری سیانید خودگردان، تجزیهتزریقی جریانی و الکتروفورز یونی مویینه ای اشاه کرد. به مجموع اسید هیپوکلرو (HOCl)  و یون هیپوکلریت (OCl-) در آب آشامیدنی میزان کلر آزاد باقی مانده گفته می شود که مقادیر مجازی دارد که در جداول زیر آورده شده است.