پدیده رایزینگ

يكي از مشكلاتي كه اغلب درتصفيه خانه هاي فاضلاب بروش لجن فعال ايجاد مي شود پدیده رایزینگ یا عدم ته نشيني مناسب لجن و فشردگي آن در حوض ته نشيني ثانويه مي باشد. عدم ته نشيني مناسب لجن را رايزينگ مي نامند كه تعداد زيادي از تصفيه خانه هاي فاضلاب به روش لجن فعال به طور موردي با اين مشكل مواجه هستند. لذا در اين تصفيه خانه ها ميبايست به طور مستمر ميزان SVIو MLSS كه شاخصهاي مناسب جهت ارزيابي پديده رايزينگ ميباشند اندازه گيري و كنترل گردند.

یكي از روشهاي تصفيه فاضلاب هاي شهري، روش لجن فعال است كـه مـيتوانـد كارايي بالايي در تصفيه پساب به روش زيستي داشته باشد. در اين روش با استفاده از لجن برگشـتي از واحـد تـه نشيني به واحد هوادهي باعث بالاتر رفتن راندمان حذف فاضلاب ورودي ميگردد. يكي از بخـشهـاي مهـم در تصـفيه خانه هاي با سيستم لجن فعال، زون ته نشيني است كه در اين بخش لجن موجود در فاضلاب در اثر وزن خود تـه نشـين ميشود و به روشهاي مختلف به بخشهاي مورد نظر منتقل ميشود. يكي از مسائل موجود در اين بخش ايجاد پديـده رايزينگ است كه ميتواند باعث كاهش كيفيت پساب خروجي تصفيه شده، گردد. يكي از مسائل مهم در تصفيه خانـه هاي فاضلاب لجن فعال مقابله با بروز پديده رايزينگ است كه مستلزم آزمايش مكرر فاضلاب موجـود در ايـن بخـش از تصفيه خانه است.

عملكرد مناسب ته نشنيي ثانويه براي ته نشيني لجن دركارايي و راندمان حذف BODو عملكرد سيستم لجن فعال بسيارحائيز اهميت است بدين منظور براي كنترل ته نشـيني از شاخصـ SVI اسـتفاده مـيگـردد كـه برحسب تعريف عبارت است ازحجم اشغال شده برحسب ميلي ليتر توسط لجن آبدار بعد از 30دقيقه ته نشيني به ازاي يك گرم ماده خشك و هرچه شاخص حجمي لجن كمتر باشد فرايند ته نشيني و لخته سازي بهتـر انجـام مـيگيـرد و هرچه اين مقدار از حد متعارف بيشتر گردد باعث مشـكلاتي در بهـره بـرداري تصـفيه خانـه فاضـلاب خواهـد گرديـد. درفرايند لجن فعال اغلب با مشكل عدم ته نشين شدن مناسب لجن و فشردگي آن درحوض ته نشـيني ثانويـه مواجـه، هستيم و فلوكها به علت معلق ماندن در حوضچه ته نشيني ثانويه از حوضچه خارج و به بخشهاي ديگـر انتقـال پيـدا ميكنند، كه به پدیده رایزینگ معروف است.

پدیده رایزینگ يا بالا آمدن لجن در تصفيه خانه هاي فاضلاب با فرآيند لجن فعال، يك مشكل عمومي ناشي از فشردگي ضعيف لجن در اثر رشد بيش از حد ميكروارگانيسم هاي رشته اي مي باشد كه در تصفيه خانه مشـاهده مـي گردد كه باعث ايجاد اختلال در بهره برداري و راهبري تصفيه خانه فاضلاب ميشود.ايـن پديـده بـا شـاخص حجمي SVIمشخص مي شود . چنانچه SVIبيشتر از 150ميلي ليتر در يك گرم لجن باشـد ، تـه نشـيني لجـن در حوض ته نشيني ثانويه بطور ضعيف صورت مي گيرد و در نتيجه باعث كاهش راندمان تصفيه شده و غلظت مواد معلـق TSSدر پساب خروجي از تصفيه خانه از حد استاندارد بيشتر مي شود.

عوامل مـوثر در پدیده رایزینگ

•  غلظت مواد آلي
• نوع مواد آلي
• نسبت F/M
• PH
• سن لجن
• ميزان لجن برگشتي
•  غلظت سـولفيد

 در سن لجن بيش از 20 روز بدليل پايين رفتن بيش از حد F/M ، رشد ميكروميكروارگانيسم هاي رشـته ای افـزايش يافته و در نتيجه خاصيت تهنشيني لجن كاهش مييابد. 

دلايل وقوع پدیده رایزینگ

• عدم فشردگي لازم لجن در كف حوض ته نشين ثانويه و در نتيجه كاهش غلظت لجن در كف اين حوض
• افزايش مواد معلق و BODپساب خروجي از ته نشين ثانويه.
• افزايش سن لجن

راهكار مقابله با پدیده رایزینگ

• افزايش دفع لجن به منظور كنترل ميكرواورگانيسم هاي فعال (كاهش غلظت MLSS )
• كنترل ميزان اكسيژن موجود در تانك هوادهي (به دليل كمبود راندمان اكسيژن رساني هواده هاي مكـانيكي نوع سطحي در طول سال ، مخصوصا فصول گرم، با كمبود اكسيژن رو به رو هستيم)
• كنترل ميزان قابليت ته نشيني لجن در 30دقيقه به طور مستمر
• كنترل ميزان F/Mبه منظور كنترل رشد ميكرواورگانيسم ها
• سرويس و تعمير پارو هاي حوضچه هاي ته نشيني ثانويه )جمع آوري منظم لجن و عدم انباشتگي آن به جهت كنترل نيتريفيكاسيون و دنيتريفيكاسيون كه به نوبه خود موجب بالا آمدن لجن مي شوند.
• كنترل ميزان لجن برگشتي به تانك هاي هوادهي ، ميزان DOدر تانك ها
• كنترل تناسب ميزان لجن برگشتي و فاضلاب ورودي به تصفيه خانه