خطرات آزبست

از خطرات آزبست می توان به این اشاره کرد که ، الياف آزبستي كه در هوا رها شده اند اگر تنفس شود و به بخش هاي عميق ريه رود مي تواند باعث آسيب شود. فيبر هاي قابل تنفس كوچك آزبست در شش ها ته نشين مي شوند. مكانيسم ايمني بدن هم نمي تواند اين الياف را هضم كند. اين الياف حتّي مي توانند به پرده جنب(بين شش و قفسه سينه) نيز برسند و باعث بيماري خطرناك سرطان مزوتليوما شوند. به طور كلي بيماري هاي ناشي از آزبست شامل: آزبستوزيس، مزوتليوما، سرطان ريه، ديگر سرطان ها و بايستي توجه داشت بيماري هاي ناشي از آزبست درمان ندارد
و فرد پس از مدتي جان خود را از دست مي دهد. معمولاً 15تا 20سال طول مي كشد تا علائم خود را نشان دهند(تنگي نفس، سرفه و ) اثرات بهداشتي ناشي از مواجهه با آزبست حتي مي تواند پس از قطع مواجهه نيز پيشرفت كنند.

آزبست نام تجاري چندين ماده معدني است كه به شكل وسيع در تهيه لنت ترمز اتومبيل و برخي مصالح ساختماني به كار ميروند و يكي از آلاينده هاي مهم هوا است. پراكنده شدن ذرات آزبست در هوا  و خطرات آزبست سبب ايجاد اختلالات نفسي و ابتلا افراد به بيماريهاي وخيم ريوي ميشود.

سابق بر اين آزبست براي حفاظت از آتشسوزي و ايزوله كردن لوله هاي آب گرم، پوشش و نماي ساختمان و لنت ترمز خودروها استفاده ميشد. اما به دليل سرطانزا بودن و خطرات آزبست ، در بسياري از كشورها توليد و استفاده از اين ماده ممنوع شده است.در هر شبانه روز معادل 7تن آزبست يا لنت ترمز در هواي تهران توليد ميشود. استنشاق آزبست يا لنت ترمز از راه تماسهاي شغلي يا محيطي اتفاق ميافتد. آزبست به دليل داشتن ويژگيهاي نسوز بودن و قابليت انعطاف به شكل يك ماده صنعتي با ارزش درآمده است كه براي آن بيش از 3000مورد استفاده شناخته شده است.در محيط زيست اصطكاك يا ساييدگي از لحاظ آلوده سازي هوا اهميت زيادي دارد، اين پديده عبارتست از پراكندگي ذرات كه در نتيجه ساييده شدن به وسيله مالش ايجاد ميشوند. روزانه بيش از يك ميليون خودرو در سطح شهرهاي بزرگ در آمد و شد هستند كه به لحاظ وضعيت خاص ترافيك رانندگان پيوسته از ترمز استفاده ميكنند.

با هر بار استفاده از ترمز خودرو مقداري از لنت ترمز تحت عمل اصطكاك لنت با كاسه يا ديسك چرخ ساييده شده و آزبست موجود در آن به شكل غبار از درز كاسه هاي چرخ و يا به طور مستقيم از كنار ديسك چرخ به زمين ميريزد و در هوا پراكنده شده و براثر جريانهاي سطحي هواي نزديك به آسفالت خيابان(كه حركت اتومبيلها آن را تشديد ميكند) در محيط شهر پراكنده ميشود. پاك كردن محيط زيست از خطرات آزبست به عهده همه است. اگر در محل كارتان از آزبست استفاده شده است شما نيز به نوبه خود از مسئولان بخواهيد تا محيط كار شما را از اين آلودگي پاك كنند.اين عمل به عهده مسئولان سازمانهاي مربوطه است تا محيط كاري را به محيطي سالم براي كار تبديل كند. اگر حجم آزبست مصرفي كم باشد بايد با نظارت شهرداريها جمعآوري شود. در غير اين صورت بايد با همكاري سازمان بازيافت در هر استان اين موضوع پيگيري شود. در تمام موارد بايد به جاي استفاده از آزبست به ويژه زماني كه به عنوان عايق مورد استفاده قرار ميگيرد از مواد و عايقهاي جايگزين آن استفاده شود. لازم به ذكر است تجارت اين مادّه به خاطر
دارا بودن خواص ويژه و ارزاني آن بسيار سودآور است.

مهم ترين كاربردهاي آزبست در ايران

در ايران نيز همانند بسياري از كشورهاي ديگر آزبست استفاده هاي فراواني دارد كه از جمله مهم ترين آن استفاده در صنايع آزبست سيمان مثل صنايع ورقه هاي موجدار، ساخت لوله هاي آزبستي، كاشي آزبستي و یا ساخت برخی سپتیک تانک ها و … مي باشد. آزبست همچنين در توليد انواع لنت ترمز و ديسك كلاچ خودروها و ماشين هاي صنعتي كاربرد دارد. همچنين ممكن است در بسياري از صنايع از آزبست به عنوان ماده جنبي فرايند استفاده شود كه از جمله آنها استفاده از آن به عنوان عايق كوره ها،لوله هاي گرم و ماده پركننده، كاغذهاي آزبستي و… باشد. در برخي از صنايع ممكن است از لباس هاي و پارچه هاي آزبستي نيز استفاده شود.

مصرف آزبست از حدود سال 1980ميلادي در كشورهاي صنعتي جهان به شدت كاهش پيدا كرده است. اين در حالي است كه در بسياري از كشورهاي در حال توسعه مصرف آن در حال افزايش است.در سال 1996نخست وزير فرانسه، فرماني مبني بر قدغن كردن استفاده از آزبست صادر كرد. اين فرمان شش ماده اي مقرر كرده بود كه استفاده از آزبست در كليه محصولات تا سال 2001محدود و سپس بطور كامل قطع گردد تا از آلودگي زيست محيطي ناشي آزبست جلوگيري گردد.
به طور كلي اروپاييان معتقدند كه آزبست سمي است و خطرات آزبست  كاملاً شناسايي شده است ولي كانادايي ها اعتقاد دارند كه به صورت كنترل شده و با احتياط ميتوان از آن استفاده كرد. از اين درگيري تحت عنوان جنگ آزبست ياد شده است. روسيه، چين و كانادا 65درصد توليد آزبست در جهان را در اختيار دارند و كاناداييها در حال گسترش فعاليتهاي خود هستند.
بر طبق مصوبه شوراي عالي حفاضت محيط زيست در دوم مرداد ،1379مصرف آزبست در ايران از اول مرداد 1386 ممنوع شده است. در تبصره اين مصوبه آمده است كه در صورتي كه پس از 4سال محرز شود كه براي توليد لوله هاي آزبست سيماني از نظر فني، اقتصادي و زيست محيطي جايگزين مناسبي براي آزبست يافت نشده است، اين تصميم در مورد لوله هاي آزبست سيماني با توجه به خطرات آزبست قابل تجديد نظر خواهد بود.

علت ممنوعيت آزبست
خطرات آزبست موجود در لنت ترمز اتومبيل مشهود است و عامل اصلي در ابتلاء به نوعي سرطان خطرناك است و به واقع با هر بار ترمز كردن و انتشار آزبست در فضا به اين نوع سرطان مهلك نزديك مي شويم. كارشناسان محيط زيست بر ضرورت خاموش كردن سيگار در كنار خاموش كردن خودروها براي جلوگيري از تردد غيرضروري و امكان ادامه زندگي فردي و زيست جمعي شهروندان در كلان شهرها تاكيد و تصريح مي كنند. الياف آزبست مي تواند به ذرات بسيار ريز و غيرقابل رويتي تبديل شود. اين ذرات نامرئي كه قطر آنها كمتر از 0,5 ميكرون است، در هنگام تنفس به اعماق ريه نفوذ مي كنند و براي هميشه در آن جا مي مانند. با گذشت زمان اين ذرات بر اثر تحريكات مداوم خود مي توانند سبب بيماري هاي زبستوسيس  Asbestosis سرطان ريه و يا بيماري مزوتليوما Mesotheliom شوند كه همه آنها نهايتا به مرگ منتهي مي شوند.