اندازه گیری دبی در کانال باز

براي اندازه گیری دبی در کانال باز از وسايلی نظير سرريز و ناودان (فلوم) استفاده می شود که يكي از مهم ترين آن ناودان ها كه در تصفيه خانه هاي آب به منظور اندازه گيري جريان مورد استفاده قرار ميگيرد، ناودان پارشال است.علاوه بر ناودان پارشال از ساير انواع ناودان و نيز سرريز لبه تيز نيز براي اندازه گيري دبی جريان استفاده مي شود. 

ناودان پارشال به منظور اندازه گيري مقدار جريان در يك كانال باز مورد استفاده قرار مي گيرد. در اين سازه شكل هندسي فلوم باعث ميشود تا آب از روي تاج ناودان با عمق بحراني عبور نمايد و به اين ترتيب روشي براي تعيين ميزان دبی ، به كمك اندازه گيري عمق جريان (تنها در يك مقطع براي حالت آزاد و يا در دو مقطع براي حالت مستغرق) حاصل مي گردد.

حالت جريان آزاد وقتي اتفاق مي افتد كه سطح آب كانال در پايين دست (پاياب) به اندازه كافي پايين باشد و اثري بر عمق آب روي تاج نداشته باشد. اين حالت در محدوده گسترده اي از تغييرات عمق پاياب به وجود مي آيد حتي اگر رقوم پاياب به اندازه قابل توجهي بالاتر از تاج ناودان باشد بدون اينكه اثري روي عبور جريان به صورت آزاد از ناودان داشته باشد و براي تعيين دبی عمق جريان تنها در يك مقطع اندازه گیری دبی در کانال باز مي شود.

ولي چنانچه سطح آب پايين دست از حدود معيني كه براي ناودان پارشال با ابعاد مختلف متفاوت است، تجاوز نمايد،حالت جريان مستغرق اتفاق مي افتد و براي تعيين مقدار جريان احتياج به اندازه گيري عمق جريان در دو مقطع ميباشد ولي افت ارتفاع در آن كمتر از حالت آزاد است. در صورتيكه جريان همواره به صورت آزاد عمل نمايد بخش پايين دست گلوگاه پارشال فلوم تاثير خاصي روي جريان نداشته و ميتواند به طور معمول در نظر گرفته شود. 

در اين سازه تراز بودن كف قسمتي كه به تدريج تنگ ميشود، از اهميت زيادي برخوردار است. به طوري كه جريان آب به صورت
يكنواخت از روي هر بخش از عرض كانال عبور نمايد. ديوارهاي جانبي گلوگاه نيز بايد موازي و قائم باشد. ناودان پارشال بايد فقط در قسمت مستقيم كانال كه جريان در آنجا نسبتا آرام و يكنواخت است، قرار گيرد و آن را هرگز نبايد در قسمت هاي انحنادار كانال و در محل هايي كه جريان غير يكنوخت است، به كار برد. ناودان پارشال بايد به اندازه كافي از سازه هاي كنترل مثل دريچه دور باشد به طوري كه جريان ورودي به آن يكنواخت و بدون گرداب و تلاطم باشد. ناودان هاي پارشال به عنوان يك سازه دقيق و قابل اطمينان براي اندازه گیری دبی در کانال باز در تصفيه خانه هاي آب شناخته شده و داراي مزاياي زير مي باشند :

1. قادر به اندازه گیری دبی در کانال باز با افت ارتفاع نسبتا كوچك و در دامنه وسيعي از تغييرات عمق پاياب مي باشند.
2. وقتي كه درجه استغراق زياد بوده و مانع از عبور جريان به صورت آزاد شود، با اندازه گيري عمق در دو مقطع، تعيين دبی
   جريان عبوري با افت كمتر ولي هزينه بيشتر، به خاطر اندازه گيري دقيق دو عمق به جاي يك عمق، امكان پذير خواهد بود.
3. به علت شكل هندسي ناودان و سرعت جريان در گلوگاه، سازه همانند يك شستشو دهنده خودكار عمل نموده و نيازي به در نظر گرفتن تجهيزات شستشو و لايروبي ندارد.
4. وقتي كه ناودان پارشال با ابعاد استاندارد، ساخته شود و جريان ورودي به آن نيز يكنواخت و بدون تلاطم باشد، سرعت
   برخورد آب روي عملكرد آن تاثيري ندارد. به علاوه توصيه مي شود بالادست آن تا ده برابر عرض گلوگاه مستقيم باشد.
   از معايب پارشال ميتوان به گرانتر بودن هزينه ساخت آن نسبت به بعضي سازههاي ديگر مثل سرريز، عدم امكان به كارگيري آن در قسمت هاي انحنادار كانالها و لزوم وجود جريان آرام و يكنواخت براي استفاده از آن اشاره كرد.